Ο άνθρωπος που έκαψε την Ελλάδα του Βαγγέλη Ραπτόπουλου - δύο αναγνώσεις

Ο ήρωας, πετυχημένος δημοσιογράφος που εργάζεται σε μια εφημερίδα ευρείας κυκλοφορίας, με ένα γάμο ευτυχισμένο, πατέρας 2 κοριτσιών στην εφηβεία. Αναπάντεχο θύμα της οικονομικής κρίσης που ξέσπασε, έχασε τη δουλειά του όταν η εφημερίδα όπου εργαζόταν έκλεισε. Γεγονός που το κράτησε μυστικό απ΄ όλους.

Για λίγο κατάφερε να συνεχίσει τη ζωή που έκανε, ώσπου το βάρος των ενοχών και των τύψεων από τα ψέματα που έλεγε και μην καταφέρνοντας να αντιμετωπίσει την οικογένειά του, επέλεξε απλά να εξαφανιστεί. Αρνούμενος την προηγούμενη ζωή του, ζει στο περιθώριο της κοινώς αποδεκτής κοινωνίας, όχι χωρίς κόστος. Η πορεία του σ’ αυτή τη νέα κατάσταση σημαδεύτηκε από την πολύ ιδιαίτερη ικανότητά του, η οποία πρωτοεκδηλώθηκε στην παιδική του ηλικία και στη συνέχεια – ζώντας τη συμβατική και κοινωνικά, για τη θέση του και ανατροφή του, αποδεκτή ζωή – είχε καταφέρει να δαμάσει, να ελέγξει και εν μέρει να περιορίσει.

Μέχρι τη φυγή του.

Από κει και πέρα χάθηκε σταδιακά κάθε έλεγχος που οδήγησαν με βήμα γρήγορο στο λυτρωτικό τέλος.

Η ιστορία κτίζεται κομμάτι-κομμάτι, μέσα από αποσπάσματα ημερολογίων, επιστολές, αναρτήσεις στο διαδίκτυο, ανταλλαγή ηλεκτρονικών μηνυμάτων, δημοσιεύματα του ημερήσιου τύπου.Ο αναγνώστης μέσα από αυτό το ψηφιδωτό των πληροφοριών ακολουθεί τον ήρωα σε κάθε του βήμα και παράλληλα έρχεται αντιμέτωπος με τα προβλήματα της περιόδου εκείνης που ταλανίζει τη χώρα, όπως αυτά αναδύονται μέσα από την διεισδυτική ματιά του συγγραφέα.

Ο άνθρωπος που έκαψε την Ελλάδα είναι ένα βιβλίο που θέτει προβληματισμούς πάνω σε θέματα -τολμώ να πω- διαχρονικά και η γλυκόπικρη γεύση που αφήνει, δεν είναι αρκετή ώστε να επισκιάσει την αισιοδοξία και την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο.

Μαρία Μηλιώνη

Τις πρώτες μέρες του αναγκαστικού εγκλεισμού, λόγω κορονοϊού, αναζήτησα τη φυγή από μια πραγματικότητα που με κατέθλιβε. Άνοιξα λοιπόν το βιβλίο του Βαγγέλη Ραπτόπουλου «Ο άνθρωπος που έκαψε την Ελλάδα», ένα βιβλίο που κινείται, από όσα είχα ακούσει, στην περιοχή του φανταστικού, του εξωπραγματικού. Ήθελα οπωσδήποτε να ξεφύγω από την πραγματικότητα που ζούσα. Στο εξώφυλλο, μας αποχρώσεις του πράσινου, η φωτογραφία μας πίνακα του αγαπημένου ζωγράφου Μιχάλη Μανουσάκη με γαλήνευε.

Οι πρώτες σελίδες του βιβλίου με γοήτευσαν. Απομακρύνθηκα από τον κορονοϊό και την ασθένεια Covid-19, για να βρεθώ μπλεγμένη στα δίχτυα μας λογοτεχνικής ομορφιάς. Η περιγραφή του τρόπου που ένα μικρό παιδί βιώνει το θάνατο μας μητέρας του με συγκλόνισε. Από εκεί και πέρα ταξίδεψα σε ένα κόσμο που αιωρείται ανάμεσα στη ζοφερή πραγματικότητα μας ελληνικής κρίσης και των μνημονίων και μας φανταστικές πτυχές του κόσμου μας πυρογενετικού, μας ανθρώπου με υπερφυσικές ιδιότητες που ανάβει φωτιές μόνο με το βλέμμα.

Το μυθιστόρημα δεν είναι απλά η ιστορία μας υπερφυσικού ήρωα. Έχει πολλαπλές αναγνώσεις και διαστάσεις. Μέσα μας σελίδες του προβάλλει έντονα η κοινωνική κρίση στην Ελλάδα των μνημονίων, περιγράφεται ο κόσμος των αστέγων, των ανθρώπων που βρέθηκαν ξαφνικά χωρίς δουλειά και σπίτι, η φτωχοποίηση μεγάλων κοινωνικών στρωμάτων και η εξέγερση μας. Υπάρχει η ψυχολογική διάσταση, περιγράφονται τα συναισθήματα και αποκαλύπτονται οι αιτίες που καθοδηγούν μας πράξεις των ηρώων. Υπάρχει τέλος το πανόραμα μας ψηφιακού κόσμου που επεκτείνεται και αντικαθιστά τον μέχρι σήμερα γνωστό κόσμο.

Η αρχιτεκτονική του μυθιστορήματος είναι καλειδοσκοπική. Οι διάφορες ψηφίδες (αποσπάσματα από ένα βιβλίο με την ιστορία του κεντρικού ήρωα, από ηλεκτρονικά αρχεία, από ιστοσελίδες, από ηλεκτρονικά μηνύματα, από άρθρα εφημερίδων,από τηλεοπτικά ρεπορτάζ), δημιουργούν ένα έντονο χρωματικά πάτσγουορκ. Ο χειμαρρώδης λόγος του συγγραφέα αλλάζει συχνά τρόπο εκφοράς και αντικαθρεφτίζει τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα των ηρώων. Είναι μας φορές παραληρηματικός στο στόμα του κεντρικού ήρωα Δημήτρη Αποστολάκη, μας καλόβολου βασικά ανθρώπου που οι συνθήκες οδηγούν στην ανεξέλεγκτη οργή και στα όρια μας τρέλας. Είναι μας λόγος βίαιος και ορμητικός στα ηλεκτρονικά αρχεία και e-mails μας συζύγου του ήρωα που αντανακλά τον αυταρχικό και εγωκεντρικό χαρακτήρα μας. Το ίδιο συμβαίνει και με όλους μας υπόλοιπους ήρωες. Διαβάζοντας είχα την εντύπωση πως έβλεπα μια θεατρική παράσταση με τη δράση να ξετυλίγεται αποσπασματικά σε τόπο και χρόνο μέσα από εναλλασσόμενους θεατρικούς μονολόγους.

Το χιούμορ αφθονεί μας σελίδες του βιβλίου. Το φανταστικό και το πραγματικό συμπλέκονται και όχι μόνο μέσα στο ίδιο το μυθιστόρημα. Έχουμε να κάνουμε με ένα βιβλίο μέσα στο βιβλίο. Οι παραινέσεις για την παρουσίαση του μυθιστορηματικού βιβλίου κλείνουν το μάτι στο βιβλίο που κρατάμε στα χέρια μας. Οι αιχμές για τον τίτλο του βιβλίου του Αποστολάκη βάζουν τρικλοποδιά στον τίτλο του μυθιστορήματος που διαβάζουμε.

Τέλος, ο πίνακας του Μανουσάκη που κοσμεί το εξώφυλλο, όχι μόνο περιγράφεται λεπτομερειακά στο βιβλίο, αλλά και παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην πλοκή του έργου. Ο άνθρωπος που έκαψε την Ελλάδα είναι ένα βιβλίο, που όταν το ξεκινήσεις, δυσκολεύεσαι να το αφήσεις από τα χέρια σου.

Βασιλεία Πλαστήρα

 

Διαβάζοντας…

Βαγγέλης Ραπτόπουλος, Ο άνθρωπος που έκαψε την Ελλάδα. 

Αθήνα, Κέδρος, 2018