Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας 2019 (για τις εκδόσεις 2018)

Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων στη Μάρω Δούκα για τη συνολική της προσφορά στα Γράμματα.

Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος: Γιώργος Παπαδάκης, Ο ταχυδρόμος, Εστία.

Κρατικό Βραβείο Διηγήματος – Νουβέλας: εξ ημισείας στον Δημήτρη Κανελλόπουλο, Ο θάνατος του αστρίτη και άλλες ιστορίες, Κίχλη και στη Δήμητρα Κολλιάκου, Αλφαβητάρι εντόμων, Πατάκης.

Κρατικό Βραβείο Ποίησης, Χάρης Βλαβιανός, Αυτοπροσωπογραφία του λευκού, Πατάκης.

Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου – Κριτικής, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Η κίνηση του εκκρεμούς. Άτομο και κοινωνία στη νεότερη ελληνική πεζογραφία:1974-2017, Πόλις.

Κρατικό Βραβείο Μαρτυρίας - Bιογραφίας - Χρονικού - Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας, Μαρία Καραγιάννη και Μ.Ζ. Κοπιδάκης, Ελευθέριος Βενιζέλος και Μαρία Ελευθερίου: Η αλληλογραφία (1889-1890), Καστανιώτης.

Ειδικό Βραβείο σε βιβλίο που προάγει σημαντικά τον διάλογο πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα, Νίκος Χρυσός, Καινούργια μέρα, Καστανιώτης.

Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα δεν απονεμήθηκε.

Τιμητικές διακρίσεις στα περιοδικά Νησίδες και Συριανά Γράμματα. 

Κριτική Επιτροπή: Μαρία-Ελισάβετ (Μαριλίζα) Μητσού (πρόεδρος), Μαρία (Μαίρη) Λεοντσίνη, Μιχαήλ Χρυσανθόπουλος, Κλαίρη Μιτσοτάκη, Καλλιόπη (Κάλλια) Παπαδάκη, Παυλίνα Παμπούδη, Έλενα Χουζούρη, Άννα Αφεντουλίδου και Κώστας Καραβίδας.

Η ανακοίνωση έγινε την 31η Μαΐου 2020. Στη διεύθυνση αυτή έχει αναρτηθεί το «Σκεπτικό για την απονομή κρατικών λογοτεχνικών βραβείων 2019»: https://www.culture.gov.gr/el/Information/SitePages/view.aspx?nID=3311

Η Μάρω Δούκα γεννήθηκε το 1947 στα Χανιά. Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στη λογοτεχνία εμφανίστηκε το 1974, με τρεις νουβέλες (Η πηγάδα, Κάτι άνθρωποι, Πού ‘ναι τα φτερά;). Το 1976 εξέδωσε τη συλλογή διηγημάτων Καρέ φιξ και άλλα διηγήματα και το 1979 καθιερώθηκε στα γράμματα με το μυθιστόρημά της Αρχαία σκουριά. Έχει εκδώσει συνολικά τρεις νουβέλες, δυο συλλογές διηγημάτων, δέκα μυθιστορήματα (Πλωτή πόλη, 1983· Οι λεύκες ασάλευτες, 1987· Εις τον πάτο της εικόνας, 1990· Ένας σκούφος από πορφύρα, 1996· Ουράνια μηχανική, 1999· Αθώοι και φταίχτες, 2004· Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ, 2010· Έλα να πούμε ψέματα, 2014· Πύλη εισόδου, 2019), δύο δοκίμια (Ο πεζογράφος και το πιθάρι του, 2013· Τίποτα δεν χαρίζεται, 2016) και μια μαρτυρία (Τα μαύρα λουστρίνια, 2005). Έχει επιμεληθεί δύο ανθολογίες του Γεωργίου Βιζυηνού και εκδόσεις της Μέλπως Αξιώτη. Τιμήθηκε με το Βραβείο Νίκος Καζαντζάκης του Δήμου Ηρακλείου για το μυθιστόρημα Αρχαία σκουριά, με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το μυθιστόρημα Πλωτή πόλη, με τα Βραβεία Κώστα Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, Balcanika και Καβάφη για το μυθιστόρημα Αθώοι και φταίχτες, καθώς και με το βραβείο Νίκος Θέμελης του ηλεκτρονικού περιοδικού Αναγνώστης για το μυθιστόρημα Έλα να πούμε ψέματα. Διηγήματα και μυθιστορήματα της έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά και ιταλικά.

Η επιτροπή κρίνει ότι με τη μακροχρόνια και πλούσια προσφορά της στα ελληνικά γράμματα, η Μάρω Δούκα υπηρετεί επάξια το ατομικό και το συλλογικό στοιχείο, ψηλαφώντας σε βάθος τις κοινωνικές, πολιτικές και ιστορικές εκφάνσεις της εκάστοτε εποχής, χτίζοντας σύνθετους και μεστούς χαρακτήρες, ενσωματώνοντας νεωτερικές αφηγηματικές τεχνικές, κατορθώνοντας εν τέλει να αποτυπώσει, με εφαλτήριο το κληροδότημα των μεταπολεμικών γενιών, το στίγμα της μεταπολίτευσης, και γι’ αυτό της απονέμει το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για τη συνολική προσφορά του έργου της.  

Από το «Σκεπτικό για την απονομή κρατικών λογοτεχνικών βραβείων 2019»

Θα ήθελα να προσθέσω ότι είχαμε τη χαρά στη Λέσχη μας, κατά το κλείσιμο της περυσινής αναγνωστικής μας χρονιάς, να έχουμε τη Μάρω Δούκα κοντά μας και να συζητήσουμε μαζί της:

Μάρω Δούκα - συζήτηση για το έργο της "Γιατί εμένα η ψυχή μου" και κλείσιμο της αναγνωστικής χρονιάς της Λέσχης ανάγνωσης Αμαρουσίου

Ο Στάλιν εξάλλου μισούσε τη φύση

Πανσέληνος απόψε.

Η θάλασσα έχει φορέσει

το πιο αστραφτερό της φόρεμα.

Ο άνεμος, με στόμα ανοιχτό,

παρακολουθεί ένα νεαρό ζευγάρι

να κάνει έρωτα στην παραλία

πίσω από τον μικρό βράχο.

Όμως στον Περισσό

τα μέλη του Πολιτικού Γραφείου

συνεδριάζουν εδώ και ώρες.

Πρέπει το Κόμμα ν’ αποφασίσει:

Ο Ζαχαριάδης ήτανε πράκτορας ή όχι;

Οι σύντροφοι και οι συντρόφισσες

εναγωνίως αναμένουν την απόφαση.

Θέλουνε επιτέλους να μάθουν την αλήθεια.

Αύριο ξημερώνει μια νέα μέρα –

και γι’ αυτούς

και για τους φιλήδονους εραστές.

     Χάρης Βλαβιανός, Αυτοπροσωπογραφία του λευκού

Το Βραβείο Ποίησης απονεμήθηκε κατά πλειοψηφία στον Χάρη Βλαβιανό για το βιβλίο του Αυτοπροσωπογραφία του λευκού  (εκδόσεις Πατάκη). Σε αυτή την ώριμη και σύνθετη συλλογή, που βασίζεται στην ώσμωση του ποιητικού και του πεζού λόγου, στη συνύφανση του ποιητικού λυρισμού με το δοκίμιο και τον φιλοσοφικό στοχασμό και στη συνύπαρξη του πρωτότυπου ποιητικού λόγου με μεταφρασμένα ποιήματα του 20ού αιώνα, αναγνωρίζονται ισχυρές διακειμενικές αναφορές και μια ισχυρή παρουσία του ποιητικού εγώ.

Από το «Σκεπτικό για την απονομή κρατικών λογοτεχνικών βραβείων 2019»

Γιώργος Παπαδάκης, Ο ταχυδρόμος, Εστία

Το Βραβείο Μυθιστορήματος απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Γιώργο Παπαδάκη για το βιβλίο του Ο ταχυδρόμος (εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας). Με δεξιοτεχνία, γλώσσα άκρως ρεαλιστική και γραφή λιτή και μεστή, ο συγγραφέας αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο την ιστορία ενός ταχυδρόμου σε μια ορεινή κοινότητα της μεταπολεμικής Κρήτης, τα σκληρά ήθη και έθιμα, τους συμβιβασμούς και τις φιμώσεις, τους περιορισμούς που θέτουν οι άγραφοι νόμοι της κοινότητας και της οικογένειας σε κάθε προσπάθεια του κεντρικού ήρωα να διεκδικήσει τη ζωή που διακαώς επιθυμεί.

Από το «Σκεπτικό για την απονομή κρατικών λογοτεχνικών βραβείων 2019»